Στοματική Υγιεινή
Ποια είναι τα συχνότερα προβλήματα που συναντάμε στο στόμα;
Η τερηδόνα και η ουλίτιδα.
Πού οφείλονται η τερηδόνα και η ουλίτιδα; Ποια είναι η αιτία τους;
Η αιτία τους είναι κοινή και είναι η οδοντική μικροβιακή πλάκα.
Τι είναι ακριβώς η οδοντική πλάκα;
Ας πούμε ότι έχουμε βουρτσίσει τα δόντια μας και είναι πεντακάθαρα. Αμέσως, μέσα σε λίγα λεπτά, διάφορα συστατικά του σάλιου, όπως οι λιποπρωτεΐνεςκάθονται στην επιφάνεια των δοντιών και σχηματίζουν ένα στρώμα στο οποίο κολλάνε τα μικρόβια από την χλωρίδα που έχουμε φυσιολογικά στο στόμα.
Τα μικρόβια αυτά σε λίγες ώρες έχουν πολλαπλασιαστεί και σχηματίζουν μια λευκή πλάκα γύρω από τα δόντια, πάνω και κάτω από τα ούλα.
Είναι παθογόνα αυτά τα μικρόβια;
Είναι, διότι μέσα σε 24 ώρες έχουν οργανωθεί σε αποικίες και χρησιμοποιώντας ουσίες από την διατροφή μας παράγουν:
• Οξέα που προκαλούν την τερηδόνα
• Τοξίνες που προκαλούν την ουλίτιδα
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε την τερηδόνα και την ουλίτιδα;
Έχουμε ένα τρόπο κυρίως για την πρόληψη αυτών των νόσων και είναι η στοματική υγιεινή, δηλαδή ο σωστός και αποτελεσματικός καθαρισμός των δοντιών.
Δηλαδή πώς γίνεται ο καθαρισμός των δοντιών και πόσο συχνά;
Ο σωστός καθαρισμός των δοντιών περιλαμβάνει την απομάκρυνση της πλάκας από όλες τις επιφάνειες των δοντιών και οπωσδήποτε από τα μεσοδόντια διαστήματα.
Πρέπει να γίνεται μία φορά την ημέρα τουλάχιστον γιατί όπως είπαμε η μικροβιακή πλάκα χρειάζεται 24 ώρες για να δημιουργηθεί και να δράσει παθογόνα.
Πώς βουρτσίζουμε τα δόντια;
‘Tα δόντια πρέπει να βουρτσίζονται με οδοντόβουρτσα και με κινήσεις περιστροφικές γύρω από τον επιμήκη άξονα της βούρτσας, 3 φορές κάθε 2 δόντια,σε κάθε γνάθο. Αρχίζουμε από την περιοχή ανάμεσα ούλα και δόντια και βουρτσίζουμε πρώτα όλα τα δόντια παρειακά και μετά γλωσσικά.
Η κίνηση γίνεται από τον καρπό, έτσι ώστε να εξασκείται αρκετή δύναμη για να καθαριστεί η πλάκα και οι τροφές. Εάν, αντί για περιστροφικές κινήσεις κάνουμε οριζόντιες, τότε η δύναμη που εξασκούμε είναι υπερβολικά μεγάλη, και προκαλούνταιτραυματισμοί – υφιζήσεις στα ούλα και βλάβες – αποτριβές στα δόντια. Μετά ακολουθεί οπωσδήποτε το μεσοδόντιο καθάρισμα.
Μπορούμε εμείς να τραυματίσουμε τα ούλα μας με λάθος βούρτσισμα με την οδοντόβουρτσα;
Μπορούμε να προκαλέσουμε βλάβη στα ούλα και να απογυμνώσουμε περιοχή της ρίζας του δοντιού, να προκαλέσουμε δηλαδή μία υφίζηση. Επίσης, με τις οριζόντιες κινήσεις, μπορούμε να καταστρέψουμε την αδαμαντίνη και να κάνουμε αποτριβές στους αυχένες των δοντιών, κοντά στα ούλα, με αποτέλεσμα να έχουμε πόνο και ευαισθησία στο κρύο, στο ζεστό και στο γλυκό.
Πώς γίνεται το μεσοδόντιο καθάρισμα;
Μπορεί να γίνει με τις μεσοδόντιες οδοντιατρικές οδοντογλυφίδες, τα μεσοδόντια βουρτσάκια και το οδοντικό νήμα. Τοποθετούμε την οδοντογλυφίδα στο μεσοδόντιο διάστημα και κάνουμε παλινδρομικές κινήσεις, δηλαδή μέσα έξω, καθαρίζοντας πρώτα την μία οδοντική επιφάνεια και μετά την άλλη.
Με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιούνται και τα βουρτσάκια. Ο τρόπος που επιλέγουμε να καθαρίσουμε τα μεσοδόντια διαστήματα εξαρτάται από το μέγεθος των διαστημάτων. Πρέπει το μέσον που χρησιμοποιούμε, δηλαδή οι οδοντογλυφίδες ή τα βουρτσάκια, να γεμίζει όλο το μεσοδόντιο διάστημα.
Τα μεγάλα διαστήματα καθαρίζουν σωστά μόνο με μεγάλα μεσοδόντια βουρτσάκια, ενώ τα μικρά μπορούν να καθαριστούν με περισσότερα μέσα.
Τι είδους οδοντόβουρτσα πρέπει να χρησιμοποιούμε; Η ηλεκτρική οδοντόβουρτσα είναι καλύτερη;
Η οδοντόβουρτσα πρέπει να έχει μικρή κεφαλή με 9 σειρές τριχών και κάμψη στο στέλεχος πριν από την κεφαλή. Έτσι μπορεί να καθαρίζει 2 δόντια κάθε φορά , διότι το στόμα έχει σχήμα τόξου και μόνο 2 δόντια μπορούμε να στοχεύουμε και να καθαρίζουμε σωστά.
Η οδοντόβουρτσα πρέπει να είναι μέτριας σκληρότητας, διότι η μαλακή δεν καθαρίζει την πλάκα ενώ η σκληρή μπορεί να προκαλέσει βλάβες, δηλαδή υφίζηση στα ούλα και αποτριβές στα δόντια. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ηλεκτρική οδοντόβουρτσα κατά προτίμηση με δόνηση
Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην δημιουργία και την εξέλιξη της τερηδόνας και της ουλίτιδας;
Ναι. Η διατροφή και το φθόριο.
Καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία της τερηδόνας έχει η διατροφή. Τα μικρόβια της πλάκας τρέφονται από την ζάχαρη και το άμυλο των τροφών, το οποίο στο στόμα μας μετατρέπεται σε γλυκόζη από την αμυλάση του σάλιου.
Τα μικρόβια καταναλώνουν ζάχαρη και γλυκόζη και δημιουργούν τα οξέα που προκαλούν την τερηδόνα μέσα σε 15 λεπτά. Εάν καταναλώνει κανείς πολλές φορές την ημέρα, φαγητά ή σνακ με ζάχαρη και άμυλο τότε τα δόντια θα ‘κολυμπάνε’ στα οξέα και φυσικά καταστρέφονται. Όση καλή στοματική υγιεινή και να έχουμε, δεν θα είναι αρκετή για την πρόληψη της τερηδόνας.
Όμως έχουμε ένα ισχυρό όπλο για την θωράκιση των δοντιών κατά της τερηδόνας. Το φθόριο.
Ο μηχανισμός δράσης είναι ο εξής: Το φθόριο ενσωματώνεται στην επιφάνεια της αδαμαντίνης κάνοντας το δόντι πιο ανθεκτικό στα οξέα της τερηδόνας. Υπάρχουν πολλές μορφές φθορίου. Η απλούστερη μορφή περιέχεται κυρίως στις οδοντόκρεμες. Η περιεκτικότητα της οδοντόκρεμας σε φθόριο ποικίλλει. Για τα παιδιά από 2,5 μέχρι 6 ετών πρέπει να περιέχει 1000ppm φθορίου. Για τα παιδιά από 6 ετών και άνω καθώς και για τους ενήλικες πρέπει να περιέχει 1450ppm.
Άλλες μορφές φθορίου υπάρχουν στα υλικά που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι για φθορίωση καθώς και σε ειδικές οδοντόκρεμες και βερνίκια που χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις πολυτερηδονισμού.
Ποιος είναι ο ρόλος των στοματικών διαλυμάτων;
Τα στοματικά διαλύματα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την στοματική υγιεινή και δεν μπορούν να προσφέρουν πρόληψη από τερηδόνα ή ουλίτιδα. Υπάρχουν ειδικές κατηγορίες διαλυμάτων με φαρμακευτικές ουσίες για ορισμένες παθήσεις, όπως ελκονεκρωτική ουλίτιδα, μυκητίαση κλπ. Επίσης τα διαλύματα χλωρεξιδίνης, χρησιμοποιούνται για μερικές μέρες, μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, για την προστασία του χειρουργικού τραύματος από επιμόλυνση.
Υφίζηση ή υποχώρηση ούλων
Η υποχώρηση των ούλων μπορεί να λάβει γενικευμένη μορφή ή τοπική μορφή δηλαδή να περιορίζεται σε ένα ή λίγα σημεία στο στόμα. Η αιτιολογία μπορεί να σχετίζεται με κάποια γενικευμένη πάθηση όπως χρόνια περιοδοντίτιδα ή σε τοπικό επίπεδο μπορεί να σχετίζεται με κακό βούρτσισμα, την πρόσφυση κάποιου χαλινού, ορθοδοντική μετακίνηση κ.α. Η υποχώρηση του ούλου σε κάποιο σημείο μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη κατακράτηση πλάκας και ανάπτυξης φλεγμονής που με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση της υφίζησης. Ακόμα η αποκάλυψη της ρίζας του δοντιού μπορεί να προκαλέσει υπεραισθησία σε ερεθίσματα όπως σε κάτι κρύο, να οδηγήσει στην ανάπτυξη τερηδόνας της ρίζας ενώ μπορεί να αποτελεί και αισθητικό πρόβλημα. Η αποκατάσταση είναι εφικτή σε πολλές περιπτώσεις και γίνεται χειρουργικά συνήθως σε συνδυασμό με τη χρήση μοσχεύματος που λαμβάνεται από άλλο σημείο του στόματος.
Χειρουργική εξαγωγή: πριν και μετά
Ο ασθενής που πρόκειται να υποβληθεί σε χειρουργική εξαγωγή ενός φρονιμίτη ή άλλου δοντιού προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα μόλυνσης πρέπει να καλυφθεί με αντιβίωση. Σχήμα εκλογής αποτελεί ο συνδυασμός αμοξικιλλίνης 500mg και κλαβουλανικού οξέως 125mg, ένα χάπι κάθε οκτώ ώρες με έναρξη 24 ώρες πριν την επέμβαση.
Μετά την εξαγωγή αναμένεται οίδημα (πρήξιμο) το οποίο κορυφώνεται 48 περίπου ώρες μετά την επέμβαση και υποχωρεί σταδιακά ακολούθως. Βοηθάει τη μείωση του οιδήματος η χρήση επιθεμάτων πάγου εξωτερικά στο πρόσωπο στην περιοχή της εξαγωγής τις πρώτες ώρες (δέκα λεπτά βάζουμε πάγο, δέκα λεπτά όχι και επαναλαμβάνουμε).
Επίσης μετά την εξαγωγή αναμένεται πόνος ,η ένταση και η διάρκεια του οποίου σχετίζονται με τη δυσκολία της επέμβασης και την κάκωση που προκαλείται στην περιοχή. Ο πόνος αντιμετωπίζεται με παυσίπονα όπως μεφεναμικό οξύ 500mg (ponstan) ή ιβουπροφαίνη 600mg (brufen ή algofren) 3-4 φορές τη μέρα. Συνήθως ο πόνος υποχωρεί μετά τις πρώτες ώρες.
Είναι πιθανό μετά την επέμβαση να υπάρχει μικρή αιμορραγία στο στόμα ή το βράδυ στο μαξιλάρι να τρέξει λίγο αίμα. Σε περίπτωση μεγαλύτερης ροής αίματος μπορούν να γίνουν μπουκώματα με κρύο νερό ή να ασκηθεί πίεση στη περιοχή με ένα κομμάτι βαμβάκι μέχρι να σταματήσει το αίμα. Καλό είναι να αποφεύγονται τα πολύ ζεστά ροφήματα.
Τις πρώτες μέρες αποφεύγουμε να βουρτσίζουμε στην περιοχή της εξαγωγής ενώ βουρτσίζουμε κανονικά τα υπόλοιπα δόντια. Ακόμα για την καλύτερη αντισηψία της στοματικής κοιλότητας συνίσταται η χρήση στοματικού διαλύματος χλωρεξιδίνης 0,12% πρωί και βράδυ για μια εβδομάδα.
Τέλος τα ράμματα μπορούν να αφαιρεθούν μετά την πάροδο 5-7 ημερών.
Χρήσιμες συμβουλές
• Δεν βουρτσίζουμε ποτέ τα δόντια μας μετά από οξεά για 30’.
• Δεν βουρτσίζουμε ποτέ βίαια. Χρησιμοποιούμε μαλακές οδοντόβουρτσες, κάνουμε παθητικό ξέπλυμα του στόματος και δεν χρησιμοποιούμε στοματικά διαλύματα χωρίς τη σύσταση οδοντιάτρου. Η οδοντόβουρτσα μας έχει πάντα μικρή και όσο το δυνατόν πιο απλή κεφαλή για να εισχωρεί εύκολα μέχρι τα πίσω δόντια και ποτέ δεν ξεχνάμε να βουρτσίσουμε και τα ούλα.
• Αποφεύγουμε τροφές με πολλές χρωστικές οι οποίες μπορεί να μας κάνουν να χάσουμε τη φυσική λευκότητα των δοντιών μας, όπως καφές, μαύρο τσάι, σοκολάτα, κόκκινο κρασί, αναψυκτικά τύπου cola και κεράσια.
• Σε περίπτωση εκγόμφωσης δοντιού , περισυλλέγουμε το απωλεσθέν δόντι, το βάζουμε σε λίγη ποσότητα γάλακτος και σπεύδουμε στον οδοντίατρο.
• Αυτόματος πόνος, χωρίς την επίδραση κάποιου θερμικού ή χημικού ερεθίσματος (γλυκό, κρύο) απαιτεί άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο.
• Σε περιπτώσεις κακοσμίας στόματος, δεν ξεχνάμε ποτέ να βουρτσίζουμε και τη γλώσσα μας με την οδοντόβουρτσα που χρησιμοποιούμε ή με κάποιο ειδικό ξέστρο.
• Δεν δαγκώνουμε ποτέ κλωστές, μολύβια, στυλό, νύχια κι ούτε ανοίγουμε συσκευασίες με τα δόντια μας.
• Αν υπάρχει ξηροστομία, φροντίζουμε για την γενικότερη καλή ενυδάτωση του οργανισμού μας με τη λήψη πολλών υγρών και ελέγχουμε μήπως τυχόν κοιμόμαστε με ανοιχτό το στόμα οπότε κι επισκεπτόμαστε έναν ωτορινολαρυγγολόγο. Μέχρι τότε, λίγη βαζελίνη στα μπροστά ούλα, θα βοηθήσει στην αποφυγή εμφάνισης ουλίτιδας.
• Δεν χρησιμοποιούμε λευκαντική οδοντόκρεμα σε καθημερινή βάση γιατί περιέχει αποτριπτικούς παράγοντες που μπορεί να βλάψουν τα δόντια μας.
• Δεν ξεχνούμε την καθημερινή χρήση οδοντικού νήματος. ΚΑΜΙΑ οδοντόβουρτσα δεν μπορεί να καθαρίσει ανάμεσα στα δόντια.
• Δεν χρησιμοποιούμε ποτέ μεσοδόντια βουρτσάκια χωρίς τη σύσταση οδοντιάτρου. Σε φυσιολογικά ούλα, μόνο ζημιά θα προκαλέσουν.
